Πνευματικά δικαιώματα δεν υπάρχουν. Οι ιδέες πρέπει να κυκλοφορούν ελεύθερα. Άρα...
... η αντιγραφή όχι απλώς επιτρέπεται αλλά είναι και επιθυμητή, ακόμη και χωρίς αναφορά της πηγής!

Η γλώσσα κόκκαλα τσακίζει

- "Ο λόγος που μ' άφησες έξω από την υπόθεση", είπε ήσυχα, "ήταν ότι νόμισες πως η αστυνομία δεν θα πίστευε ότι σκέτη περιέργεια μ' έσπρωξε να κατέβω εκεί κάτω χτες το βράδυ. Θα υποψιάζονταν ίσως ότι είχα κάποιον ύποπτο λόγο και θα με σφυροκοπούσαν μέχρι να σπάσω".
- "Πώς ξέρεις αν δεν σκέφτηκα το ίδιο πράγμα;"
- "Οι αστυνομικοί είναι κι αυτοί άνθρωποι", είπε ξεκάρφωτα.
- "Έχω ακούσει ότι σαν τέτοιοι ξεκινάνε".

[Ραίημοντ Τσάντλερ, "Αντίο, γλυκειά μου", εκδόσεις Λυχνάρι, 1990 (σελ.: 54)]

1 Φεβρουαρίου 2018

Ιδιωτικό νόμισμα: ουτοπία ή όχι;

Ανάμεσα στα σχόλια που προκάλεσε το χτεσινό κείμενο, υπάρχει και κάποιο το οποίο περιλαμβάνει μια ενδιαφέρουσα απορία:
Εν τέλει, η φρενίτιδα με τα e-money (βλέπε bitcoin, Lyte κλπ) δεν δείχνει σαν μια αντίστοιχη κίνηση αποδέσμευσης από τον "χρυσό κανόνα"; Ουσιαστικά, αυτή η εκτίναξη της "αξίας" του bitcoin δεν είναι μια τεράστια υποτίμηση του $;
Προσχηματικά, τα δυο παραπάνω ερωτήματα θα μπορούσαν να επιδεχθούν μονολεκτικές απαντήσεις του τύπου ναι ή όχι. Όμως, το κεφάλαιο των ψηφιακών νομισμάτων είναι πολύ μεγάλο και, ως εκ τούτου, είναι μάλλον απαράδεκτο να το προσπεράσει κανείς μονολεκτικά. Δυστυχώς, αυτή την στιγμή είμαι απροετοίμαστος για μια πλατειά σχετική συζήτηση αλλά μπορώ να επιχειρήσω μια μικρή εισαγωγή στο όλο θέμα, το οποίο σίγουρα θα αποτελέσει αντικείμενο κάποιων μελλοντικών κειμένων σε τούτο το ιστολόγιο.

Ουάσινγκτον, 1981: Ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος Ρόναλντ Ρέηγκαν υποδέχεται τον Φρήντριχ φον Χάγεκ

Γυρίστε το ημερολόγιο στις αρχές της τρέχουσας χιλιετίας. Υποθέστε τώρα ότι απευθύνεστε σε κάποιον και του λέτε ότι σε λίγα χρόνια, εκτός από τα επίσημα νομίσματα των διαφόρων κρατών, θα κυκλοφορούν και νομίσματα που θα φτιάχνονται από ιδιώτες. Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να μη σκεφτεί ο ακροατής σας ότι τρελαθήκατε;

Και όμως, η ιστορία των μη κρατικών νομισμάτων δεν είναι καθόλου καινούργια. Μέχρι τα τέλη τού 19ου αιώνα ή και τις αρχές τού 20ου, πολλές τράπεζες κυκλοφορούσαν το δικό τους η καθεμιά νόμισμα και συναλλάσσονταν μ' αυτό. Αυτή η κατάσταση άλλαξε άρδην από τότε που φτιάχτηκαν οι κεντρικές τράπεζες και οι διάφορες χώρες εκχώρησαν σ' αυτές το αποκλειστικό προνόμιο έκδοσης χρήματος. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι το νέο καθεστώς των αποκλειστικών προνομίων έκδοσης χρήματος προκάλεσε τόση αναταραχή ώστε οι απανταχού γης τραπεζίτες και οικονομολόγοι να κάνουν λόγο για παρακμή τού ελεύθερου τραπεζικού συστήματος.

Η σύγχρονη πραγματικότητα εξακολουθεί να εκπλήσσει τον απλό παρατηρητή, ο οποίος δεν έχει ευρεία γνώση των νεοφιλελεύθερων ιδεών. Ο εκ των μεντόρων του Μίλτον Φρήντμαν, πάτρονας του νεοφιλελευθερισμού και βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Φρήντριχ φον Χάγεκ ονειρευόταν την ημέρα που τα κρατικά νομίσματα θα καταργούνταν, αντικαθιστώμενα από ιδιωτικά, τα οποία θα ανταγωνίζονταν πλήρως και ελεύθερα μεταξύ τους. Ως ακραιφνής νεοφιλελεύθερος, ο Χάγεκ θεωρούσε το κρατικό μονοπώλιο χρήματος ως απαράδεκτο και ολότελα απορριπτέο, βάσει των αρχών τής ελεύθερης οικονομίας.

Πάνω σ' αυτό το θέμα, ο Χάγεκ έγραψε το 1976 ολόκληρη πραγματεία περί αποκρατικοποιήσεως του χρήματος ("The Denationalization of Money"), η οποία πήγε άπατη, παρ' ότι ακολούθησε και νέα, βελτιωμένη έκδοση το 1978. Στον πρόλογο της δεύτερης έκδοσης, ο Χάγεκ προσπαθεί να πάρει αποστάσεις από τους επικριτές του αλλά μάλλον αποτυγχάνει: "(...) όσον αφορά το χρήμα, δεν θέλω να απαγορεύσω στις κυβερνήσεις να κάνουν ο,τιδήποτε, πλην του να εμποδίζουν άλλους να κάνουν πράγματα που θα μπορούσαν να τα κάνουν καλύτερα". Σήμερα, σαράντα χρόνια αργότερα, οι θεωρίες του Χάγεκ ξανάρχονται στην επικαιρότητα από μια παρέα οικονομολόγων, μια "δεξαμενή σκέψης" που χρηματοδοτείται από τους τραπεζίτες του Λιχτενστάιν.

Το βασικό επιχείρημα υπέρ του ιδιωτικού χρήματος είναι ότι μόνον έτσι μπορεί να πληγεί αποτελεσματικά η αυταρχικότητα και η ασυδοσία των διαφόρων κυβερνήσεων. Θεωρητικά, η δυνατότητα κάθε πολίτη να διαλέξει το νόμισμα στο οποίο θα συναλλάσσεται, θα ενισχύει τα "καλά" νομίσματα και θα αχρηστεύει τα "κακά", δηλαδή εκείνα τα οποία εξευτελίζονται στον βωμό κάποιων πολιτικών σκοπιμοτήτων. Το κακό είναι ότι αυτή η πολύ πιασάρικη θεωρία είναι μάλλον κοντόφθαλμη. Δεν μας λέει, για παράδειγμα, τι θα συμβεί όταν ένα νόμισμα γίνει τόσο "καλό" και τόσο ισχυρό ώστε να καπελλώσει και να εξαφανίσει τα υπόλοιπα, εγκαθιστώντας ουσιαστικά ένα νέο μονοπώλιο χρήματος, αυτή την φορά ιδιωτικό. Με ποιόν μηχανισμό θα καταπολεμηθεί αυτό το μονοπώλιο, εφ' όσον οι αρχές τής ελεύθερης οικονομίας απαγορεύουν οποιασδήποτε μορφής άνωθεν παρέμβαση;

Η εμφάνιση ψηφιακών νομισμάτων τύπου bitcoin πρέπει να ιδωθεί -στενώτερα ή ευρύτερα- μέσα σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο. Όπως το κρατικό μονοπώλιο χρήματος ήρθε να λύσει τα προβλήματα που προκαλούσε στις συναλλαγές η ύπαρξη πολλών νομισμάτων, έτσι και το ψηφιακό νόμισμα φιλοδοξεί να αναπτυχθεί πατώντας πάνω στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι σύγχρονες τράπεζες. Για παράδειγμα, ο χρηματοπιστωτικός μηχανισμός της ευρωζώνης υποφέρει από τα υψηλά κόστη που δημιουργούν οι αποτυχημένες τοποθετήσεις των τραπεζών. Υπολογίζεται ότι στο ενεργητικό των ευρωπαϊκών τραπεζών υπάρχουν μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία ύψους (κρατηθείτε!) περίπου 7 τρισεκατομμυρίων ευρώ! Σε έναν ψηφιακό νομισματικό κόσμο αυτό το γεγονός δεν θα είχε την παραμικρή επίδραση.

Στοκχόλμη, 1974: Ο σουηδός βασιλιάς Κάρολος Γουσταύος απονέμει το Νόμπελ λογοτεχνίας στον Αλεξάντερ
Σολζενύτσιν. Δεξιά, ο χαμογελαστός Φρήντριχ φον Χάγεκ περιμένει την σειρά του για το Νόμπελ οικονομίας.

Είπα πως σήμερα θα κάνω απλώς μια εισαγωγή στο θέμα των ψηφιακών νομισμάτων, οπότε κάπου εδώ θα κλείσω. Στο μεταξύ, σας παρακαλώ να ξαναδείτε το νουμεράκι που ανέφερα στην προηγούμενη παράγραφο: 7 τρισ. ευρώ μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία. Εφτά χιλιάδες δισεκατομμύρια! Πόσα είπαμε πως είναι τα "κόκκινα" δάνεια, που απειλούν την ύπαρξη των ελληνικών τραπεζών; Εκατό δισεκατομμύρια; Μάλιστα.

Αν τα 7 τρισ. που αναφέραμε μοιάζουν με τριχιά η οποία απειλεί να γίνει βρόγχος στον λαιμό των ευρωπαϊκών τραπεζών, τα 100 δισ. των ελληνικών τραπεζών μοιάζουν μάλλον με τρίχα. Και μη με ρωτήσετε από πού βγαλμένη...

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

7 τρι. ευρώ μη ρευστοποιήσιμα περιουσιακά στοιχεία. Εφτά χιλιάδες δισεκατομμύρια

Funny money, fiat money, fart money...

Πληροφορίες στα δάνεια της dexia και των ιταλικών τραπεζών (και σήμερα δεν θα γράψω τίποτε για την ιρλανδία)

Αν συγκρίνεις όμως τα μεγέθη των οικονομιών (της τρίχας και της τροιχιάς νομίζω με -οι-) 100/7000 = 0,014... περίπου όση και η αναλογία των αεπ ευρωζώνης δια ελληνικό αεπ.

Οπότε μια χαρά είναι η οικονομική κατάσταση των τοκογλύφων μας, απλά και οι υπόλοιποι ευρωτοκογλύφοι έχουν τα ίδια "χάλια" με εμάς (ξαναλέω ότι δεν γράφω για τους ιρλανδούς και το ποσοστό συμμετοχής τους στα 7000)

Ανώνυμος είπε...

@teddy

Το έχεις διαβάσει;
Σε ποιον ανήκει ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν;

https://parekklisi.wordpress.com/2011/08/22/solzhenitsyn

…ή αλλιώς, o Σολζενίτσιν αυτο-αποκαλύπτεται.

17-57

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Οχι πολύ σχετικό με την ουσία αλλά και η τυπολογία έχει τη σημασία της για την συνεννόηση: Το "χρήμα" είναι μια πολύ γενικότερη έννοια από το "νόμισμα".
Κάθε "νόμισμα" είναι και "χρήμα" η, τέλος πάντων, το ...παλεύει.
Κάθε χρήμα δεν είναι υποχρεωτικά "νόμισμα".
Το "νόμισμα" είναι ένα χρήμα εξοπλισμένο νομικά με την υποχρεωτική/αποκλειστική κυκλοφορία. Το πόσο υλοποιείται αυτή η υποχρεωτική κυκλοφορία έχει σχέση με την δύναμη του Κράτους να επιβάλει την θέλησή του (πόσο "κράτος" είναι), αλλά υπάρχει ένα όριο, που και το πιο αδύναμο νόμισμα υπερέχει απέναντι στο παράνομο χρήμα: Η υποχρεωτική εξοφλητική ισχύς. Αν χρωστάς Α αξία σε οποιοδήποτε χρήμα εκφρασμένη, μπορείς να εκπληρώσεις την υποχρέωση επιστροφής της, να εξοφλήσεις, πληρώνοντας με ισοδύναμη ποσότητα από το ισχύον νόμισμα. Ασχετα αν ο δανειστής ωρύεται, "σου έδωσα λίρες, θέλω λίρες κλπ." - δεν μπορεί να κάνει τίποτε. Κι αν αρνείται να δεχτεί αυτή την εξόφληση, πας στο "Παρακαταθηκών και Δανείων" κάνεις μια κατάθεση στο όνομά του, πάντα στο ισχύον νόμισμα, παίρνεις το αποδεικτικό και ..."καθάρισες"! Δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει το μονοπώλιο της κρατικής βίας εναντίον σου. (Μπορεί βέβαια να χρησιμοποιήσει ...ιδιωτική βία, αλλά αυτή ενέχει τους κινδύνους της παρανομίας γι αυτό και είναι ιδιαίτερα ακριβή!)
Αυτά για τη σχέση "νόμισμα"-"χρήμα".

Με αυτό το σκεπτικό όλα τα wannabe-"νομίσματα", τα αποκαλούμενα και "κρυπτονομίσματα"(;!;!) δεν είναι παρά wannabe-"χρήματα", και κακώς ονομάζονται "νομίσματα".
Λίγο ασχολήθηκα με το bitcoin, αλλά πιστεύω, πως αν τα διάφορα σημερινά "χρήματα" πολύ λίγο ανταποκρίνονται στην έννοια "χρήμα", όπως αυτή καθιερώθηκε ανά τους αιώνες, μέχρι τις αρχές του 20-τού, τα λεγόμενα "κρυπτονομίσματα" δεν ανταποκρίνονται καθόλου, μα καθόλου! Δεν είναι, όχι χρήμα, αλλά ούτε καν "αξιόγραφο", όπως είναι τα υπόλοιπα σημερινά λεγόμενα "χρήματα" (άρα και τα σημερινά νομίσματα, γιατί όπως είπαμε, κι αυτά "χρήματα" είναι η θέλουν να είναι).
Για να καταλάβουμε τι δεν είναι το bitcoin, πρέπει πρώτα να ξέρουμε γιατί τα σημερινά τραπεζογραμμάτια-που-θέλουν-να-είναι-χρήμα, επίσηςδεν είναι ακριβώς χρήμα, καθώς και γιατί τα παληά-καλά πολύτιμα μέταλλα και λίθοι, οι αγαπημένες των παππούδων μας λίρες, δεν μπορούν επίσης να είναι, σήμερα, χρήμα.
Και τι είναι το bitcoin; Ενα παιχνίδι, κάτι σαν στοίχημα, και τίποτε περισσότερο, όπου λίγοι κερδίζουν, εφόσον καταφέρουν να ανταλλάξουν τα bitcoin με πιο σίγουρες αξίες, και οι πολλοί ...χάνουν! Οπως ακριβώς, άλλωστε συμβαίνει και με τα σημερινά "χρήματα" αλλά σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Δείτε τις διακυμάνσεις του και πείτε εσείς, αν αυτό το πράμα είναι δυνατόν να είναι "χρήμα"...., κι αν θα δεχόσασταν εσείς να πληρωθείτε για τον κόπο σας με αυτό το πράμα.
Και για να προλάβω, διευκρινίζω, πως δεν ρωτάω αν θα είσασταν πρόθυμοι να πληρωθείτε με λαχείο....

ΔΤ είπε...

Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να μην κυκλοφορούν καθόλου επίσημα νομίσματα των διαφόρων κρατών και να κυκλοφορούν μόνο νομίσματα που θα φτιάχνονται από ιδιώτες και μάλιστα μονοπωλιακά?
Νομίζω πως η έννοια του ιδιωτικού νομίσματος είναι πραγματικότητα που τη ζούμε μετά την κατάργηση των εθνικών νομισμάτων στην ΕΕ. Οι χώρες μέλη της ΟΝΕ χρησιμοποιούν κατ' ουσίαν ένα ιδιωτικό νόμισμα. Το ευρώ είναι ιδιωτικό νόμισμα. Η ΕΚΤ δεν ελέγχεται από εκλεγμένες κυβερνήσεις οπότε, τυπικά και πρακτικά, δεν μπορεί να υπάρξει δημόσιος έλεγχος στα θέματα του νομίσματος. Συνεπώς, εφόσον δεν είναι δημόσιο, είναι ιδιωτικό.
Πχ η Ελλάδα ως κράτος εντός ΟΝΕ, (ακόμη κι αν ήθελαν οι κυβερνήσεις της) δεν μπορούσε να αποφύγει την απόφαση της ΕΚΤ για στραγγαλισμό ρευστότητας, καπιταλ κοντρολς, εκβιασμούς κλπ ακριβώς επειδή το ευρώ είναι ένα μη κρατικό νόμισμα.

tulpoeid είπε...

Ανυπομονούμε ν'ακούσουμε κι άλλα γιατί ο απλός παρατηρητής πράγματι εκπλήσσεται με το ότι τα ιδιωτικά νομίσματα έχουν ιστορία!

" Εν τέλει, η φρενίτιδα με τα e-money (βλέπε bitcoin, Lyte κλπ) δεν δείχνει σαν μια αντίστοιχη κίνηση αποδέσμευσης από τον "χρυσό κανόνα"; Ουσιαστικά, αυτή η εκτίναξη της "αξίας" του bitcoin δεν είναι μια τεράστια υποτίμηση του $; "

Τα _ψηφιακά_ νομίσματα έχουν όμως κι άλλες παραμέτρους, όπως τονίζεις. Το ότι είναι ιδιωτικά είναι μόνο μία απ'τις πτυχές -- και δε χρειάζεται καν να ισχύει αφού είναι εφικτό να μην υπάρχει ιδιοκτήτης/ρυθμιστής τους. Δύο γρήγορα σχόλια στις άνω ερωτήσεις: Τουλάχιστον στη φάση εισαγωγής τους, η επιχειρούμενη αποδέσμευση δεν ήταν τόσο απ'το χρυσό κανόνα όσο απ'τους μεσάζοντες σε μία συναλλαγή, και αυτό εξακολουθεί να είναι το ατού τους άσχετο αν έχει θολωθεί από τη χρήση τους για σπέκουλα τελευταία. Παρόμοια, η εκτίναξη του bitcoin δε σημαίνει πολλά αφού φουσκώθηκε από επενδυτές. Η αύξηση της χρήσης κρυπτονομισμάτων για συναλλαγές αντί για γρήγορα πλουτισμό κάτι θ'αρχίσει να σημαίνει όμως. Εν τω μεταξύ, αποτελούν ένα καλό εργαστήριο οικονομικών και πλουτοπαραγωγικών πειραμάτων, αλλά ντρέπομαι να γράψω περισσότερα για τέτοια θέματα κάτω από το συγκεκριμένο μπλογκ...

Ένα τελευταία μικρό σχόλιο για τις ερωτήσεις του Makinen: τα κρυπτονομίσματα δεν ειναι "e-money" (κι εκεί έγκειται η διαφορά που περιγράφεται πιο πάνω).

tulpoeid είπε...

Στον κατά τ'άλλα συμπαθέστατο Σεχτάρ:
Αν κάποιος βάζει δύο ερωτηματικά και δύο θαυμαστικά δίπλα στον όρο κρυπτονομίσματα και τα λέει αποκαλούμενα και λεγόμενα με εισαγωγικά, δηλαδή δε γνωρίζει γιατί λέγονται έτσι, θα πει ότι γνωρίζει τόσο λίγα για τη φύση τους που ίσως θα έπρεπε να διαβάσει περισσότερα πριν εκφράσει οριστική άποψη για το τι είναι και τι όχι.
Δυστυχώς οι τελευταίοι μήνες έχουν δώσει αυτή την εντύπωση στον περισσότερο κόσμο: κάτι σαν νόμισμα που δε χρειάζεται κιόλας να το καταλάβεις, αρκεί να αγοράζεις. Στην ουσία πρόκειται για ένα πολύ ισχυρό τεχνολογικό εργαλείο, και όλοι ξέρουμε τι συνεπάγονται τα ισχυρά τεχνολογικά εργαλεία.

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Ανώνυμος Ο/Η tulpoeid είπε... "πολύ ισχυρό τεχνολογικό εργαλείο"...
...για ποιάν ακριβώς δουλειά;
Βόηθα με.

Σεχταρ ο Τρομερός είπε...

Και πριν αλεκτορα φωνήσαι:
Καταρρέει η μεγαλύτερη οικονομική «φούσκα» στην ιστορία;
H «κατηφόρα» για το ψηφιακό νόμισμα bitcoin συνεχίζεται για να επιβεβαιωθούν όλοι εκείνοι που λένε ότι πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές – νομισματικές φούσκες της ιστορίας.


Για να μην ξεχάσουμε κι εκείνα τα λίγα, που ξέραμε....